واکنش حوزه در برابر حجم شبهات چه بوده؟

روحانیت به عنوان یکی از نهادهای مهم در جامعه، مسئولیت پاسخگویی به شبهات و سؤالات مختلف را بر عهده دارد. در این راستا، بسیاری از اساتید روحانی و علمای دین در مراسم‌ها و نشست‌های مختلف به پاسخگویی به شبهات می‌پردازند. همیشه این سوال پیش میاید که واکنش حوزه در برابر حجم شبهات چه بوده؟ در مراسمی که در سال 2023 برگزار شد، آیت الله مروی پاسخگویی به شبهات را بزرگترین رسالت نخبگان تشیع در طول تاریخ اسلام توصیف کرد.

همچنین، تولیت آستان قدس رضوی بر لزوم ورود روحانیت به میدان پاسخگویی به شبهات و تربیت نسل جوان به عنوان یک نیاز روز اجتماعی تأکید کرد. منشور روحانیت امام، یکی از مهم‌ترین سندهای برجا مانده از امام خمینی(ره) است که در آن به بررسی مسائل مختلف دینی و اجتماعی پرداخته شده است. همچنین، روحانیت در عرصه رفع شبهات و پاسخ به مطالبات در میدان باید به صورت فعالانه حضور داشته باشد.

بنابراین، پاسخگویی به شبهات و سؤالات مختلف یکی از مسئولیت‌های مهم روحانیت است که باید به صورت فعالانه و با توجه به مسائل مختلف دینی و اجتماعی، انجام شود. تربیت طلاب عالم مهم ترین رسالت حوزه‌های علمیه بوده، تدوین برنامه‌ای منسجم، مهارت بخش وعملگرا به منظور تربیت طلاب کارآمد، جزء مطالبات جدی مدارس علمیه از جمله مجتمع علوم اسلامی کوثر است.

شبهه پرسشی برای ایجاد تردید است

شبهه پرسشی است که برای ایجاد تردید و شک در دل مخاطبان مطرح می‌شود. در اینجا مرز بین پرسش و شبهه مهم است. پرسش به معنی خواستن اطلاعات و دریافت پاسخ است و هیچگاه به تردید و شک در دل مخاطب نمی‌انجامد. اما شبهه به معنی ایجاد تردید و شک در دل مخاطب است و می‌تواند باعث زوال فکر و دیدگاه‌های روشن شود. شبهه گر شبهه را برای کسانی مطرح می‌کند که مطلب برای آنان واضح البطلان نیست و می‌کوشد تا در بنیادهای اعتقادی و باوری آنان تردید و شک ایجاد کند.

بنابراین، شبهه پرسشی است که برای ایجاد تردید و شک در دل مخاطبان مطرح می‌شود و مرز بین پرسش و شبهه بسیار مهم است. در پرسش صرف رفع جهل و ابهام مطرح است، یعنی شخص نسبت به موضوعی جهل دارد. اما در شبهه، بیان یک سؤال در قالبی است که سعی در متهم کردن طرف مقابل و هجمه به مبانی فکری خاصی را در نظر می‌گیرد. در واقع شبهه در پی پاسخ نیست، بلکه هدف و غایت آن ایجاد تردید بین افراد است.

لزوم ورود حوزه‌های علمیه به عرصه پاسخگویی به شبهات دینی

حوزه‌های علمیه به عنوان مراکزی که در آنها دانشجویان به تحصیلات دینی می‌پردازند، مسئولیت پاسخگویی به شبهات دینی را بر عهده دارند. در این راستا، بسیاری از روحانیان و علمای دین در مراسم‌ها و نشست‌های مختلف به پاسخگویی به شبهات می‌پردازند. با توجه به اینکه حوزه‌های علمیه دارای دانش و تخصص در حوزه دین هستند، ورود آنها به عرصه پاسخگویی به شبهات دینی می‌تواند به رفع شبهات و ابهامات دینی کمک کند. همچنین، این امر می‌تواند به تربیت نسل جوان و آموزش آنها در حوزه دینی کمک کند.

در مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه‌های علمیه، بیش از 100 گفتمان دینی برگزار شده و به 70 هزار شبهه پاسخ داده شده است. این نشان می‌دهد که حوزه‌های علمیه به عنوان مراکزی که دارای دانش و تخصص در حوزه دین هستند، می‌توانند به رفع شبهات دینی کمک کنند. بنابراین، ورود حوزه‌های علمیه به عرصه پاسخگویی به شبهات دینی می‌تواند به رفع ابهامات دینی و تربیت نسل جوان کمک کند. برای مطالعه بیشتر به مقالات ویژگی های حوزویان کارآمد در جامعه و سبک زندگی اسلامی در حوزه مراجعه نمایید.

فرهنگ پاسخ گویی و جدال احسن

فرهنگ پاسخگویی و جدال احسن در حوزه دینی به عنوان یکی از مهم‌ترین مباحث مورد بحث قرار گرفته است. در این راستا، پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) و صحابه و صالحین با بهره گیری از فرهنگ پاسخگویی و جدال احسن، به طرح شبهه‌ها و پرسش‌های دینی از سوی مردم و روشن گری و ابهام زدایی و پاسخگویی پرداخته‌اند. اخلاق مناظره علمی نیز در سیرۀ امام رضا(ع) به عنوان یکی از ارزش‌های اصلی و مدل صحیح مناظره و گفت وگوی علمی تعریف شده است. بنابراین، فرهنگ پاسخگویی و جدال احسن به عنوان یکی از مهم‌ترین مباحث در حوزه دینی، به رفع شبهات و ابهامات دینی کمک می‌کند و می‌تواند به تربیت نسل جوان و آموزش آنها در حوزه دینی کمک کند.

علمای شیعه و پاسخ گویی به شبهات

علمای شیعه به عنوان افرادی که دارای دانش و تخصص در حوزه دین هستند، مسئولیت پاسخگویی به شبهات دینی را بر عهده دارند. در این راستا، بسیاری از علمای شیعه در مراسم‌ها و نشست‌های مختلف به پاسخگویی به شبهات می‌پردازند. در سال 2023، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم پاسخگویی به شبهات را از مهم‌ترین وظایف علمای شیعه نام برد و تأکید کرد که امروزه از همه گرایش‌ها و تفکرهای حاکم در جامعه، شبهات به صورت دقیق رصد شوند.

همچنین، در پرتال جامع علوم و معارف قرآن، اصول و روش‌های پاسخگویی به شبهات دینی از منظر معصومان(ع) تبیین شده است. مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم نیز به عنوان یکی از مراکزی که به پاسخگویی به شبهات دینی می‌پردازد، فعالیت می‌کند. بنابراین، علمای شیعه به عنوان افرادی که دارای دانش و تخصص در حوزه دین هستند، می‌توانند به رفع شبهات دینی کمک کنند و می‌توانند به تربیت نسل جوان و آموزش آنها در حوزه دینی کمک کنند.

جهاد علمی در پایگاه های شبهه پراکنی

جهاد علمی به عنوان یکی از روش‌های موثر در پاسخ به شبهات، در پایگاه‌های شبهه پراکنی بسیار مهم است. جهاد علمی راهی برای مقابله با هجمه‌های گسترده دشمنان است. همچنین، رهبر انقلاب اسلامی نیز در بیان اهمیت جهاد تبیین و شبهه‌زدایی، به ضرورت جدی گرفتن جهاد تبیین و شبهه‌زدایی از ذهن مخاطبین اشاره کرده است. بسیج اساتید کشور با نوشتن کتاب “شبهه شناسی و پاسخ به شبهات” به پاسخگویی به شبهات و جهاد علمی پرداخته‌اند.

بنابراین، جهاد علمی به عنوان یکی از روش‌های موثر در پاسخ به شبهات، در پایگاه‌های شبهه پراکنی بسیار مهم است و می‌تواند به رفع شبهات و ابهامات دینی کمک کند. شهید بهشتی یکی از رسالتهای روحانیون و علمای حوزه های علمیه را خردورزی، شبهه یابی و پاسخ گویی به پرسشهای دینی می داند. او آگاهی از اندیشه ها و عقاید دیگران را امری طبیعی برای همه انسانها می شمارد.