سقط جنین در اسلام جایز است؟

سقط جنین در اسلام جایز است؟ سقط جنین، انداختن جنین از رَحِم قبل از کامل شدن یا قبل از هفته بیستم حاملگی است.

سقط جنین گاهی با تشخیص و دستور پزشک بوده و اگر ادامه بارداری برای سلامتی مادر خطرناک و یا جنین ناقص باشد و گاهی بدون سبب و از روی عمد اتفاق می‌افتد که این مورد از طرف برخی مکاتب اخلاقی، حقوقی و فقه اسلامی ناپسند، جرم و گناه شمرده شده است. فتوای فقهای شیعه به این شرح است که سقط جنین، پیش از دمیده‌ شدن روح یا پس از آن (از راه مشروع باشد یا از راه زنا، با رضایت والدین باشد یا بدون رضایت آنان و در هر مرحله‌ای از مراحل رشد که باشد) حرام است.

درباره جواز سقط جنین در جایی که بقای آن در رحم برای سلامتی مادر ضرر داشته باشد یا جنین ناقص باشد و یا جنین نامشروعی که بودن آن، آبرو و سلامتی مادر را به خطر می‌اندازد میان فقهای شیعه اختلاف نظر وجود دارد. دیدگاه‌های متفاوتی از سوی فلاسفه اخلاق و مکاتب اخلاقی درباره درستی یا نادرستی سقط جنین ارائه شده است.

سقط جنین در قانون مجازات اسلامی کشور ایران جرم محسوب شده و برای آن مجازات‌هایی مانند پرداخت دیه و تعزیر وجود دارد. مؤسسه آموزشی کوثر با اعتقاد به حقیقت و درون مایه‌های اصیل مکتب اهل‌بیت (ع) و با هدف معرفی مباحث شیعه‌شناسی به ویژه به غیر شیعیان می‌کوشد ابعاد و زوایای منظومه معرفتی اهل‌بیت (ع) را از دریچه نگاه عالمان شیعه بر اساس نیازهای روز و در قالب‌های جهانی ارائه کند و ضمن تعامل گسترده با مرکزها و گروه‌های غیر شیعی به منظور فهم مشترک از این معارف اهتمام ورزد.

تربیت طلاب متخلق، عالم وماهر در کاربست دانش، مهم ترین رسالت حوزه‌های علمیه بوده، تدوین برنامه‌ای منسجم، مهارت بخش وعملگرا به منظور تربیت طلاب کارآمد، جزء مطالبات جدی مدارس علمیه از جمله مجتمع علوم اسلامی کوثر است. برای مطالعه بیشتر مقاله ضرورت حوزه علمیه خواهران را بخوانید

دیدگاه مراجع تقلید در مورد سقط جنین

نظر حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای(مدظله‌العالی): سقط جنین شرعاً حرام است و در هیچ حالتى جایز نبوده و توبه جدى از آن لازم است و باید دیه سقط جنین پرداخت شود که ‏اگر علقه باشد دیه آن چهل دینار است و اگر مضغه باشد شصت دینار است و اگر استخوان بدون گوشت باشد هشتاد ‏دینار است و دیه به وارث جنین با رعایت طبقات ارث پرداخت مى‌‏شود ولى وارثى که مباشر سقط جنین بوده سهمى از ارث ‏ندارد.‏دینار شرعى معادل سکه طلا به وزن یک مثقال شرعى (۶ /۳ گرم) مى‌باشد و قیمت آن‌ را مى‌توان از بازار به‌دست آورد.

نظر حضرت آیت‌الله العظمی سیستانی: انداختن حَمْل پس از انعقاد نطفه جایز نیست و کفاره دو ماه روزه متوالی را دارد، مگر این‌که باقى ماندن حمل براى مادر ضرر جانى داشته باشد یا مستلزم حرج شدیدى باشد که معمولاً تحمل نمى‌‏شود که در این صورت قبل از دمیدن روح و جان گرفتن جنین اسقاط آن جایز است ولی بعد از آن مطلقاً جایز نیست. اگر مادر حمل خود را بیاندازد دیه آن بر مادر واجب است و باید آن‌را به پدر یا دیگر ورثه‏‌اش بپردازد و اگر پدر حمل را بیاندازد دیه‏‌اش بر او واجب است و باید آن‌را به مادر بپردازد و اگر پزشک این عمل را انجام دهد دیه بر او واجب است مگر این‌که وارث ببخشد.

نظر حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی: اسقاط جنین حرام است ولى اگر جنین در مراحل ابتدایى باشد و به‌صورت انسان کامل در نیامده باشد و باقیماندن جنین در آن حالت و سپس تولد ناقص آن باعث عسر و حرج شدید براى پدر و مادر شود پایان دادن به حاملگى جایز است و احتیاطاً باید دیه را بپردازند. چنان‌چه مادر با میل و اختیار، خود را در اختیار طبیب قرار داده که سقط کند نیمی از دیه بر عهده اوست و باید علاوه‌بر پرداخت دیه از گناه بزرگی که مرتکب شده‌اند توبه کرده و با اعمال نیک آینده آن را جبران کنند.

سقط جنین تا چند ماهگی گناه ندارد

برخی از امام‌های شافعی سقط جنین تا 120 روزگی را مشکل دار نمی‌دانند. هرچند مکتب حنبلی که در عربستان سعودی و امارات متحده عربی رایج است موضع واحدی در مورد سقط جنین ندارد، برخی نظریات تا 120 روزگی را مجاز می‌دانند در آخر مکتب مالکی که در شمال آفریقا رایج است وضعیت جنین را به صورت یک زندگی بالقوه تایید و به کل سقط جنین را ممنوع می‌کند. یعنی تمام مکاتب اسلامی جنین را در 120 روزگی صاحب روح می‌دانند و بعد از این مرحله سقط جنین ممنوع است.

ناقص بودن جنین مجوز شرعی برای سقط جنین حتی قبل از دمیده شدن روح نیست، ولی اگر تهدید حیات مادر بر اثر استمرار حاملگی مستند به نظر پزشک متخصص و مورد اطمینان باشد، سقط جنین قبل از دمیده شدن روح اشکال ندارد. از بین بردن نطفه بعد از استقرار آن در رحم و همچنین سقط جنین در هیچ‌ یک از مراحل بعدی جایز نیست. اگر تشخیص بیماری در جنین قطعی است و نگه داشتن چنین فرزندی موجب حرج ‌باشد جایز است قبل از دمیدن شدن روح جنین را اسقاط کنند؛ ولی بنابر احتیاط دیه آن باید پرداخت شود. در این فرض دیه ثابت می‌شود و به‌ عهده‌ دکتر است.

دیه سقط جنین

از بین بردن جنین قتل نفس است و دیه جنینی که در او روح دمیده شده است و نشانه‌های حیات دارد به اندازه دیه کامل یعنی دیه قتل یک مرد مسلمان در ماه حلال است. نرخ ریالی دیه کامل در سال ۱۴۰۰ مبلغ ۴۸۰ میلیون است. مقدار سقط جنین بر اساس شش مرحله رشد تعیین می‌شود. کامل‌ترین مرحله آن زمانی است که جنین صاحب روح و حیات باشد در این حالت اگر جنین پسر باشد دیه آن کامل است و اگر دختر باشد نصف دیه کامل خواهد بود و اگر جنسیت این جنین قابل تشخیص نباشد دیه‌اش سه‌ چهارم دیه کامل و به نظر برخی فقها نصف جمع دیه پسر و دختر است.

دیه جنین در دوره‌های قبل از دمیدن روح در پنج مرحله محاسبه می‌شود:

1. نطفه مستقر در رحم مادر
2. علقه (خون بسته)
3. مضغه (گوشت بسته)
4. جنین با استخوان و بدون گوشت
5. جنین با گوشت و استخوان و بدون روح و حیات

دیه جنین بر عهده چه کسی است؟

1. دیه سقط جنین برعهده کسی است که مستقیماً باعث سقط شود. اگر مادر دارویی بخورد یا کاری کند که جنین سقط شود دیه بر عهده اوست. اگر دارو را دکتر یا پدر یا فرد دیگری تجویز کند اما چون مادر دارو را مصرف می‌کند دیه بر عهده خودش است.

2. اگر دکتر یا ماما یا هر شخصی که مستقیماً برای سقط جنین اقدام کند دیه بر عهده اوست. اگر دکتر با شخص دیگری آمپولی تزریق کند تا سقط جنین اتفاق بیفتد دیه بر عهده اوست.

3. برای کسانی که وسایل سقط جنین را فراهم یا به آن اقدام کنند علاوه بر پرداخت دیه مجازات حبس دو تا پنج سال نیز در نظر گرفته شده است.​